Μερικά χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, εκεί που τελειώνει το τσιμέντο και ο χρόνος μετριέται με βάση το ρυθμό που ξεπροβάλλουν τα φυτά στις πίσω αυλές των σπιτιών, μία άλλη Θεσσαλονίκη, ξεχασμένη απ' όλους, περιμένει να απογραφεί. Ο πραγματικός πληθυσμός της, αν δεν υπολογιστούν όσοι επιστρέφουν μόνο στις γιορτές και τις αργίες για τα καθιερωμένα γλέντια, μετριέται στα δάχτυλα και οι τελευταίοι κάτοικοι, ηλικιωμένοι, συνταξιούχοι ή νεότεροι σε ηλικία, που επέστρεψαν ελπίζοντας σε κάτι καλύτερο, αγωνιούν καθώς βλέπουν τα χωριά τους να «σβήνουν» μέρα με τη μέρα.

Το ραντεβού με τον Ηλία Τσαρουχίδη, γέννημα θρέμμα του οικισμού Πλατείας στο δήμο Απολλωνίας, δόθηκε στην είσοδο του δημοτικού σχολείου -πλατεία στο χωριό «Πλατεία» δεν υπάρχει... Οταν παρατηρήσαμε ότι το κτίριο ήταν εγκαταλελειμμένο, άδειο από παιδικές φωνές, συντακτικά φαινόμενα και μαθηματικές εξισώσεις, θίχτηκε. «Εδώ έβγαλα όλες τις τάξεις του σχολείου. Ημασταν τόσο πολλά παιδιά, που δε χωρούσαμε στις αίθουσες και ερχόμασταν πρωί και απόγευμα, διπλοβάρδια όπως τη λένε σήμερα», μας λέει αγωνιώντας να «αποκαταστήσει» τη φήμη του παλιού σχολείου του. Πράγματι, στο εσωτερικό του ετοιμόρροπου κτιρίου ασπρόμαυρες φωτογραφίες μίας άλλης εποχής μαρτυρούν ότι το χωριό κάποτε ζούσε και ανέπνεε σε άλλους ρυθμούς.

Με 15 κατοίκους

«Οταν γεννήθηκα, το χωριό είχε 250 κατοίκους και η κάθε οικογένεια μετρούσε επτά με εννέα παιδιά. Μετά άρχισε να ερημώνει. Στην τελευταία απογραφή μας ''έβγαλαν'' 74 άτομα. Από τότε όλα έμειναν στάσιμα στο χωριό. Σαν να σταμάτησε το ρολόι. Το μόνο που άλλαξε είναι ο αριθμός των κατοίκων. Σήμερα υπολογίζω ότι έχουν μείνει περίπου 15 μόνιμοι κάτοικοι, όλοι σχεδόν συνταξιούχοι», εξηγεί ο κ. Τσαρουχίδης, ο οποίος είναι και πρόεδρος του συλλόγου «Αγιος Αθανάσιος».

Ενας από αυτούς είναι και ο Πλάτωνας Πρίτσιος, συνταξιούχος οδηγός και μόνιμος κάτοικος της Πλατείας τα τελευταία 20 χρόνια. Κάθεται στην παρέα και μας εξηγεί τι είναι αυτό που τον κρατάει τόσα χρόνια στο χωριό. «Εχουμε άλλο περιβάλλον εδώ. Μπορεί να κοιμηθείς δύο ώρες και να ξυπνήσεις χορτάτος από ύπνο. Είναι όμορφο χωριό, αλήθεια, αλλά τι να το κάνεις; Ανθρώπους δεν έχει», λέει με παράπονο. Το άλλο παράπονό του είναι η παντελής απουσία της Πολιτείας. «Ζούμε ξεχασμένοι εδώ. Μόλις 50 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη, αλλά για να έρθεις πρέπει να διασχίσεις 1,5 χλμ. χωματόδρομου», περιγράφει.

Ημέρες μοναξιάς

Το 1985 διέσχισε μόνιμα αυτό το 1,5 χλμ. και ο Λεωνίδας Λεβιδιώτης, ο οποίος μας συστήνεται ως «γαμπρός» στο χωριό, καθώς η σύζυγός του έλκει την καταγωγή της από την Πλατεία. «Βγήκα στη σύνταξη και αποφασίσαμε να μείνουμε μόνιμα εδώ. Το κλίμα είναι ήπιο, έχει λίγη μοναξιά, αλλά για ορισμένους από εμάς η μοναξιά είναι καλή. Μας λείπει, βέβαια, ένας χώρος συνάθροισης αλλά τι να κάνουμε; Προσπαθούμε τουλάχιστον να είμαστε αυτάρκεις. Πίσω από το σπίτι φυτέψαμε ντομάτες, πατάτες κρεμμύδια, έχουμε και τ' αβγά μας και είμαστε ''άρχοντες''», λέει γελώντας.

Αναφερόμενος στην απογραφή, σημειώνει με νόημα ότι θα προσπαθήσουν να φέρουν κόσμο, αφού «όσο μεγαλύτερος είναι ο οικισμός, τόσο πιο δυνατά ακούγονται οι ανάγκες του». «Και ποιες είναι οι ανάγκες του οικισμού;», τον ρωτάμε. «Τα βασικά προβλήματά μας είναι δύο: το πρώτο έχει να κάνει με το οδικό δίκτυο, το οποίο έπρεπε να έχει ασφαλτοστρωθεί εδώ και 20 χρόνια, και το δεύτερο έχει να κάνει με ένα κομμάτι της ύδρευσης στο οποίο εντοπίστηκε αμίαντος. Προσπαθούμε να το αλλάξουμε εδώ και δέκα χρόνια, αλλά δε γίνεται τίποτα. Για εμάς εδώ, στην επαρχία, αν περισσέψει κάτι, θα κάνουν έργα, αν δεν περισσέψει δε θα κάνουν τίποτε. Και τα τελευταία χρόνια δεν περισσεύει τίποτε. Ισως τώρα με την απογραφή, αν δηλώσουμε δυνατή ''παρουσία'', να πείσουμε την Πολιτεία να στρέψει το βλέμμα της και σε εμάς», αναφέρει.

Οι «Γερμανοί» της Πλατείας

Η «παρουσία» του οικισμού στη φετινή απογραφή, πάντως, θα είναι ενισχυμένη τουλάχιστον κατά δύο άτομα, τους «Γερμανούς», όπως τους αποκαλούν, της Πλατείας. Οι Μάνφρεντ και η Μπριγκίτε βρέθηκαν στην Πλατεία πριν από έξι χρόνια, όταν επισκέφτηκαν έναν Ελληνα φίλο τους. Εκτοτε, τους επισκέπτονται στο «μικρό παράδεισό τους», στις παρυφές ενός λόφου της Πλατείας, οι φίλοι τους από τη Γερμανία. «Ερωτευτήκαμε την περιοχή και αποφασίσαμε να αγοράσουμε ένα σπίτι και να μείνουμε για πάντα εδώ», μας εξηγεί ο Μάνφρεντ, ο οποίος εξακολουθεί να εργάζεται μέσω Ιnternet ως μηχανικός τηλεπικοινωνιών σε μία γερμανική επιχείρηση. «Δεν έχουμε μετανιώσει για την επιλογή μας, αλλά η αλήθεια είναι ότι έχουμε συναντήσει διάφορα προβλήματα, τα οποία συνδέονται με την ελληνική κουλτούρα και την αντίληψη ότι δε χρειάζεται να βιάζεσαι για να κάνεις τις δουλειές που πρέπει να γίνουν», περιγράφει. Δίπλα του, η Μπριγκίτε γνέφει θετικά συμπληρώνοντας πως έχουν συνηθίσει να ακούν λόγια και υποσχέσεις, αλλά να μη βλέπουν κανένα έργο.

Το χωριό που ολοένα και λιγοστεύει

Είκοσι σπίτια μετράει όλα κι όλα ο οικισμός των Κάτω Στεφανινών στην Αρέθουσα της Θεσσαλονίκης -και δεν είναι σίγουρο ότι κατοικούνται όλα από μόνιμους κατοίκους.

«Ζήτημα να είμαστε 15 οικογένειες εδώ. Κάτσε να στους μετρήσω έναν, έναν», λέει ο Χριστόφορος Σαλτάρης, που μας υποδέχεται στη βιοτεχνία καλτσών που διατηρεί. Επέστρεψε στο χωριό του πριν από δέκα χρόνια πιστεύοντας στο όραμα της αποκέντρωσης, με την ελπίδα ότι θα φτιάξει τη ζωή του, αλλά τον περίμεναν αρκετές απογοητεύσεις. «Από το 2008 και μετά τα πράγματα είναι στάσιμα. Δεν υπάρχουν δουλειές ή κίνητρα για ανάπτυξη και η Πολιτεία μας έχει ξεχάσει. Θα έρθουν, θα μετρήσουν τα σπίτια μας, τις ζωές μας και μετά θα μας ξεχάσουν πάλι», λέει. Στην επιχείρηση τον βοηθάει και η σύζυγός του, Σοφία, η οποία δηλώνει εξοικειωμένη με τη ζωή στο χωριό και τη φροντίδα της οικογένειάς τους.

Το νεαρό ζευγάρι, όμως, αποτελεί μία «παραφωνία» ανάμεσα στους υπόλοιπους ηλικιωμένους κατοίκους των Κ. Στεφανινών. Η Μάρθα Αλβανού, μητέρα τριών παιδιών και γιαγιά με τέσσερα εγγόνια, είναι από τους πρώτους που εγκαταστάθηκαν στο χωριό (σ. σ. κατέβηκε από τα Ανω Στεφανινά). «Φτώχεια και “νηστικάδα”, αλλά αντέξαμε γιατί είχαμε να ελπίζουμε. Τώρα η ζωή πάει από το κακό στο χειρότερο. Πήραμε μία ανάσα κάποια στιγμή, αλλά τα πράγματα χειροτέρεψαν», μας λέει η 70χρονη γυναίκα. Η μεγαλύτερη στενοχώρια της είναι για το χωριό που ερημώνει, καθώς και για τα τρία παιδιά της που είναι από καιρό τώρα «φευγάτα». «Θα ήθελα να έρθουν, αλλά να κάνουν τι; Εδώ μας έχουν ξεχάσει όλοι και το χωριό ολοένα και λιγοστεύει», συμπληρώνει.

Την αγωνία του μας καταθέτει και ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας των Στεφανινών, Στέργιος Ιατρού. «Η ιστορία των Στεφανινών πάει πολύ βαθιά. Κάποιοι λένε ότι έχει ρίζες από την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου. Οπως και να έχει, η ζωή εδώ ήταν κάποτε πολύ καλή. Σιγά, σιγά, όμως, ο κόσμος άρχισε να φεύγει και το χωριό ερήμωσε. Πού να φτάσει η φωνή μας στην κεντρική εξουσία», λέει. Το 2001, στην τελευταία απογραφή, καταμετρήθηκαν 21 μόνιμοι κάτοικοι στον οικισμό. «Πολύ φοβάμαι ότι στην επόμενη απογραφή είναι ζήτημα αν θα έχουν μείνει δέκα άτομα», καταλήγει.



Της Λαμπρινής Παπαδοπούλου, από τον ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟ