Του Τρύφωνα Τσομπάνη Αναπληρωτή Καθηγητή ΑΠΘ

Αν οι νεοέλληνες μελετούσαμε την ιστορία μας, όχι μόνο μια φορά και ξεμπλέξαμε, αλλά κάνοντας πότε-πότε και καμιά επανάληψη, η οποία είναι «μήτηρ της μαθήσεως», θα αποφεύγαμε αρκετά λάθη και ως λαός και ως άνθρωποι. Με την ευκαιρία λοιπόν του εγκλεισμού μας κατ’ οίκον, λόγω κορονοϊού και ψάχνοντας στα βιβλία μου, βρήκα την ενδιαφέρουσα ιστορία για μια ανάλογη περίσταση που φέρνει στο νου συνειρμούς για τις συμπεριφορές των ανθρώπων απέναντι στον συνάνθρωπο, στην πίστη και τον Θεό.

Βρισκόμαστε στα 1486, περίοδο κρίσιμη στην ιστορία, γιατί στην Αίγυπτο πέφτει μεγάλο θανατικό που αφανίζει χιλιάδες λαού. Όλοι έντρομοι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αλλά και αναζητούν την αιτία του θανατικού, ακόμα και την αντιμετώπισή του. Κάποιοι θεώρησαν ότι εντόπισαν την αιτία του θανάτου των συμπολιτών τους και βρήκαν κατά κάποιον τρόπο και τον αποδιοπομπαίο τράγο. Βασιλιάς της Αιγύπτου τότε ήταν ο Μελέκ Μηνάζ, άνθρωπος σοφός και δίκαιος που αναζητούσε κι αυτός λύση στο πρόβλημα του λαού του. Ένας Εβραίος γιατρός του παλατιού είχε ερευνήσει και ανακάλυψε πως το θανατικό προήλθε από τους χριστιανούς που βουτάν κάτι ξύλα σε σχήμα σταυρού μέσα στο νερό και δήθεν το νερό αγιάζεται και το πίνουν, αλλά και πάνε και κοινωνούν «σώμα και αίμα» δήθεν του Χριστού. Η φήμη έφτασε και στα αυτιά των τούρκων της περιοχής που έσπευσαν να ενημερώσουν τον Μελέκ Μηνάζ για το ζήτημα. Ο βασιλιάς, αν και μουσουλμάνος, εκτιμούσε πολύ τον τότε Πατριάρχη Αλεξανδρείας Ιωακείμ και δεν ήθελε να δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα στις σχέσεις χριστιανών και μουσουλμάνων και αρχίσουν έριδες και αντεγκλήσεις. Κάλεσε λοιπόν τον πατριάρχη Ιωακείμ στο παλάτι και παρουσία του εβραίου γιατρού, ο οποίος κατάφερε και πήρε με το μέρος του τον γραμματέα της Αυλής και ένα υπουργό, έθεσε το θέμα καθαρά, επιρρίπτοντας ευθύνες  για το θανατικό στον Πατριάρχη.

Μάταια ο Ιωακείμ προσπαθούσε να τους πείσει ότι το θέμα του αγιασμού και της θείας κοινωνίας είναι μια βαθειά ριζωμένη εμπειρία στους πιστούς και ότι όντως πρόκειται για ένα θαύμα, δωρεά του Θεού στους ανθρώπους. Βεβαίως ούτε ο εβραίος γιατρός ούτε ο μουσουλμάνος υπουργός και γραμματέας του παλατιού μπορούσαν να δεχτούν ότι γίνονται θαύματα. Είπαν λοιπόν στο βασιλιά πως διάβασαν στο Ευαγγέλιο ότι «αν έχετε πίστη ως κόκκον σινάπεως, μπορείτε να μετακινήσετε ένα βουνό», και απαίτησαν από τον Πατριάρχη να επιβεβαιώσει τον λόγο του Ευαγγελίου. Ο σοφός και άγιος πατριάρχης Αλεξανδρείας, ζήτησε τρεις μέρες διορία για να προσευχηθεί και επανήλθε στο παλάτι παρουσία των αυλικών, του εβραίου γιατρού και του βασιλιά. Τότε διέταξε το απέναντι βουνό να μετακινηθεί από τη θέση του. Το βουνό άρχισε αμέσως να κατολισθαίνει και έντρομοι οι παρεστώτες ζήτησαν αμέσως να σταματήσει η μετακίνηση του βουνού. Ο Πατριάρχης ήρεμος τότε φώναξε δυνατά «ντούρντάγ», δηλαδή «στήθι όρος», σταμάτα βουνό και αμέσως σταμάτησε η κατολίσθηση. Το βουνό ακόμα και σήμερα έχει αυτό το όνομα Ντούρ-ντάγ.

Όμως πώς να πιστέψουν οι άπιστοι; Ζήτησαν τότε από τον βασιλιά να υποβάλει σε μια ακόμα δοκιμασία τον Πατριάρχη Ιωακείμ. Του ετοίμασαν ένα δηλητήριο για να δουν αν θα τον σώσει η πίστη του, αλλά χωρίς να ευλογήσει το ποτήρι. Τότε ο σοφός Ιωακείμ ρώτησε δείχνοντας με το δάχτυλό του τις άκρες του ποτηριού, «από πoια μεριά θέλετε να το πιώ;» και κάνοντας ουσιαστικά το σχήμα του σταυρού, ήπιε το δηλητήριο όλο, χωρίς να πάθει κάτι. Ζήτησε όμως από τον βασιλιά να ξεπλένει το ποτήρι και να το δώσει να πιεί και ο Εβραίος γιατρός. Έτσι και έγινε. Ο γιατρός μόλις ήπιε το ξέπλυμα του ποτηριού σωριάστηκε κάτω σφαδάζοντας και ξεψύχησε. Είναι γνωστό στην ιστορία τι ακολούθησε. Ο βασιλιάς αποκεφάλισε τους συμβούλους του γιατί διέσπειραν πανικό και μίσος ανάμεσα στο λαό και έκανε φίλο του τον Πατριάρχη Ιωακείμ, εις ανάμνηση δε του θαύματος έχτισε το υδραγωγείο της Αλεξάνδρειας, αργότερα βαφτίστηκε και έγινε μοναχός. Καθώς το νέο μαθεύτηκε στην Κωνσταντινούπολη, ο Πατριάρχης Νήφων, θέλησε να εξετάσει το ζήτημα και να πληροφορηθεί για το θαύμα. Έστειλε λοιπόν αντιπροσωπεία του, στην οποία ηγείτο ο αγιότατος επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης Ακάκιος, δηλαδή ο επίσκοπος του Λαγκαδά, μαζί με τον Θεόφιλο από την Ζίχνη, τον μετέπειτα άγιο και μυροβλύτη και ταξίδεψαν στην Αλεξάνδρεια για να επιβεβαιώσουν το θαύμα. Αργότερα επισκέφθηκαν και τα Ιεροσόλυμα και εκεί ο Ακάκιος κοιμήθηκε οσιακά. Από την επίσκεψη αυτή του Ακακίου σώζονται στην Αλεξάνδρεια και στα Ιεροσόλυμα οι υπογραφές του στα κατάστιχα των μονών που πήγαν, όπου υπογράφει ως «ο ταπεινός επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης Ακάκιος» (ο Ακάκιος με πρόταση του Μητροπολίτη Ιωάννη, έχει εγγραφεί στις αγιολογικές δέλτους της εκκλησίας).

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι συχνά η ιστορία επαναλαμβάνεται, αυτό είναι νομοτέλεια της ζωής, αρκεί όπως προείπα, να την διαβάζουμε και να βγάζουμε με ψυχραιμία ο καθένας τα συμπεράσματά του. Κανένας δεν επιδιώκει να πείσει τον άλλον να αποδεχτεί τα πιστεύω του και την εμπειρία του, όμως η προσωπική εμπειρία είναι τρόπος ζωής και κανόνας αδιαμφισβήτητος. Το να αρνηθείς την εμπειρία κάποιου είναι προσβολή, σαν να του αρνείσαι την ύπαρξή του, γιατί δεν υπάρχει τίποτα ισχυρότερο της εμπειρίας. Σε εποχές σαν τη σημερινή έζησαν πολλοί άνθρωποι, αφού κάθε 100 χρόνια έχουμε και μια πανδημία, όμως ας μη συνδέουμε τη κοινή λογική με την υπέρ λόγον πίστη των ανθρώπων.

Σήμερα δεν κινδυνεύει η πίστη αλλά οι πιστοί, δεν κινδυνεύει ο Χριστός αλλά οι χριστιανοί, δεν κινδυνεύει η εκκλησία αλλά οι εκκλησιαζόμενοι, το είπε πολύ σοφά ο Πατριάρχης του γένους, αλλά δυστυχώς δεν διαθέτουμε αυτόν τον κόκκο σιναπιού της πίστης. Ας μην εκπειράζουμε λοιπόν ούτε τον Χριστό ούτε τους χριστιανούς. «Απόδοτεουν τα του Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ».

Καιρός να επανέλθουμε για λίγο στις κατ’ οίκον εκκλησίες.