ΑΦΗΝΕΙ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ... ΧΑΛΙ ΣΕ ΕΠΤΑ (ΠΡΩΗΝ) ΝΟΜΟΥΣ

Της Φανής Σοβιτσλή

Τα σκουπίδια κάτω από το «χαλί» της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας φαίνεται ότι αφήνει το υπουργείο Εσωτερικών, με τη απόφαση που πήρε αιφνιδιαστικά πριν από περίπου έναν μήνα να παρατείνει έως τα τέλη του 2013 τη σύσταση του νέου Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ).

Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε τις σφοδρές αντιδράσεις των δημάρχων, καθώς η καθυστέρηση του περιφερειακού σχεδιασμού για τη διαχείριση των απορριμμάτων διογκώνει τα περιβαλλοντικά προβλήματα, ενώ στερεί εκατοντάδες θέσεις εργασίας από τις νέες μονάδες που σχεδιάζονται, καθώς και κοινοτικούς πόρους για προγραμματισμένα έργα.
Ήδη στη Θεσσαλονίκη, στον… αέρα παραμένει η υλοποίηση του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) στη Νέα Ευκαρπία, το εργοστάσιο ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων, καθώς και οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), μονάδες που θα συνέβαλαν στην επίλυση των προβλημάτων που προκαλούνται από τα σκουπίδια, ενώ θα προσέφεραν σημαντικό αριθμό νέων θέσεων εργασίας. Εν ολίγοις, η μη υλοποίηση του περιφερειακού σχεδιασμού για τη διαχείριση των αποβλήτων έρχεται σε αντίθεση με την κυβερνητική δέσμευση για ανάπτυξη και απασχόληση σε ολόκληρη την Κεντρική Μακεδονία, όπου η ανεργία καλπάζει και τα έργα είναι ανύπαρκτα.
Και όλα αυτά την ώρα που η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη διαχείριση των αποβλήτων επιβάλλει τη μείωση του όγκου των σκουπιδιών, μέσω της επανάχρησης και της ανακύκλωσης υλικών, η οποία θα πρέπει να επιτευχθεί στην Ελλάδα έως το 2020.
Η απόφαση του υπουργού Ευριπίδη Στυλιανίδη επικυρώθηκε με πράξη νομοθετικού περιεχομένου και δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ στα τέλη του περασμένου Δεκέμβρη. Το γεγονός αυτό, εκτός από αντιδράσεις, προκάλεσε και ποικίλα ερωτήματα, καθώς οι ΦΟΣΔΑ συστάθηκαν ήδη στις περιφέρειες Δυτικής και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, στην Αττική, την Κρήτη κ.α. Οι δήμαρχοι εκτιμούν ότι η διατήρηση των υφιστάμενων πρώην νομαρχιακών συνδέσμων διαχείρισης απορριμμάτων, όπως της Θεσσαλονίκης (Σύνδεσμος ΟΤΑ), δεν εξυπηρετούν σε τίποτα, καθώς στη μετά «Καλλικράτη» εποχή απαιτείται ενιαία πολιτική για την αντιμετώπιση των σκουπιδιών και όλων των ζητημάτων που σχετίζονται με το περιβάλλον. Επιπλέον, απαιτείται συνολικός σχεδιασμός και για τα έργα περιβαλλοντικής διαχείρισης στις επτά περιφερειακές ενότητες της Κεντρικής Μακεδονίας.

Οι δήμαρχοι βγαίνουν μπροστά
Μπροστά σ’ αυτό το αδιέξοδο οι δήμαρχοι, τόσο από Θεσσαλονίκη όσο και ευρύτερα από δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας, σκοπεύουν να αναλάβουν πρωτοβουλία, ζητώντας από τον υπουργό Εσωτερικών κ. Στυλιανίδη να επισπεύσει τη σύσταση του περιφερειακού Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, που αποτελεί την προϋπόθεση για την εκπόνηση του σχεδίου, βάσει του οποίου θα αντιμετωπιστούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα σε επίπεδο περιφέρειας.
Αυτό μπορεί να γίνει σε πρώτη φάση μέσω της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (ΠΕΔ) Κεντρικής Μακεδονίας όπου οι δήμαρχοι προτίθενται να θέσουν προς συζήτηση το θέμα. Μάλιστα, πρωτοβουλία για διεξαγωγή συνεδρίασης του περιφερειακού ΦΟΔΣΑ με τη συμμετοχή των εκλεκτόρων (δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι από τους 38 δήμους της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας), που θα αναδείξουν το νέο προεδρείο, προτίθεται να αναλάβει ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης.
Ήδη πάντως δήμαρχοι που πρόσκεινται στο γαλάζιο στρατόπεδο έχουν επιλέξει τον υποψήφιο για τη θέση του προέδρου του νέου φορέα, παρότι είναι μακριά η ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών.
Την ανάγκη για άμεση σύσταση και αποτελεσματική λειτουργία του νέου φορέα επισημαίνει το μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του Συνδέσμου ΟΤΑ Σωκράτης Φάμελος, λέγοντας ότι είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη και το περιβάλλον της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. «Χρέος του νέου φορέα είναι να δομήσει μια αποτελεσματική στρατηγική για τα απορρίμματα, με κυρίαρχα την ανακύκλωση και τη μείωση του όγκου των σκουπιδιών, και την αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού» τόνισε ο κ. Φάμελος, για να προσθέσει ότι τα παραπάνω απαιτούν και αντίστοιχες επιλογές σε επίπεδο διοίκησης του ΦΟΔΣΑ, χωρίς κομματικούς διορισμούς, που αντιστοιχούν στην Ελλάδα του χθες…

Ανώφελη η παράταση
Την ανάγκη για την άμεση λειτουργία του περιφερειακού ΦΟΔΣΑ, προκειμένου να προχωρήσει ο σχεδιασμός για τα απορρίμματα, επισημαίνει ο δήμαρχος Θέρμης και αντιπρόεδρος της ΠΕΔ Κεντρικής Μακεδονίας Θεόδωρος Παπαδόπουλος, λέγοντας ότι το θέμα θα τεθεί προσεχώς και σε συνεδρίαση της ΠΕΔ. «Η παράταση που έδωσε το υπουργείο στη λειτουργία των υφιστάμενων πρώην -νομαρχιακών- φορέων διαχείρισης απορριμμάτων είναι ανώφελη και δεν εξυπηρετεί, καθώς μιλάμε για περιφερειακό σχεδιασμό. Αυτός που ισχύει είναι επί της ουσίας συρραφή παλιών νομαρχιακών σχεδίων, που χρίζουν ούτως ή άλλως επικαιροποίησης» τόνισε ο δήμαρχος.
Κανένα εμπόδιο δεν θεωρεί ότι βάζει η πράξη νομοθετικού περιεχομένου, με την οποία δίνεται παράταση στους υφιστάμενους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων, ο δήμαρχος Αμπελοκήπων - Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου. «Η υλοποίηση και εφαρμογή του περιφερειακού σχεδιασμού για τα απορρίμματα είναι επιβεβλημένη, καθώς απαιτείται νέα πολιτική στον τρόπο αντιμετώπισής τους. Δεν νομίζω ότι μπορεί να μας εμποδίσει κανείς να συστήσουμε τον φορέα» σημείωσε, προσθέτοντας ότι αν το απαιτήσουν οι δήμαρχοι, μπορεί να προχωρήσει.

Ανάγκη για μείωση κόστους - απασχόληση
Παρότι η σύσταση του νέου φορέα διαχείρισης απορριμμάτων είναι ζητούμενο για τους αυτοδιοικητικούς παράγοντες, η ηγεσία του θα κληθεί να λύσει χρονίζοντα περιβαλλοντικά ζητήματα.
Συγκεκριμένα, έχει την υποχρέωση να λύσει προβλήματα σε επίπεδο περιφέρειας και όχι ανά νομό, να επιλέξει τις καλύτερες δυνατές τεχνολογίες για τις μονάδες που θα διαχειρίζονται το 50% των απορριμμάτων, που είναι κοντά στον πολίτη. Με εργαλεία την κομποστοποίηση και την ανακύκλωση να επιτευχθεί η διαχείριση για το υπόλοιπο 50% των απορριμμάτων.
Επίσης, η νέα διοίκηση του ΦΟΔΣΑ θα κληθεί, μέσω των νέων μονάδων που θα δημιουργηθούν, να κατεβάσει το κόστος διαχείρισης των σκουπιδιών που επιβαρύνουν τους πολίτες, ενώ θα πρέπει να βρει τρόπους ώστε να μειωθεί η δυναμικότητα των μονάδων, καθώς έχει αποδειχθεί ότι οι μεγάλες φοβίζουν τους πολίτες, με αποτέλεσμα να εγείρονται αντιδράσεις.
Παράλληλα, με την ανάπτυξη του περιφερειακού σχεδιασμού που προβλέπει μεταξύ άλλων μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων, αναμένονται δεκάδες νέες θέσεις απασχόλησης αποκεντρωμένα και όχι μόνο σε έναν ή δυο νομούς. Αυτό σημαίνει ότι ο νέος φορέας θα πρέπει να σχεδιάσει έργα που θα συμβάλουν στην ισόρροπη ανάπτυξη και θα αποφέρουν ισότιμα νέες θέσεις εργασίας.

Τι προβλέπει ο νέος σχεδιασμός
Ο νέος περιφερειακός σχεδιασμός θα περιλαμβάνει όλα τα είδη αποβλήτων, για τα οποία σήμερα δεν υπάρχει τρόπος διαχείρισης, όπως τα βιοτεχνικά, τα βιομηχανικά, τα γεωργικά και τα κτηνοτροφικά. Στόχος είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η ορθολογική διαχείριση όλων των αποβλήτων που είναι μη επικίνδυνα. Μέχρι σήμερα πάντως δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση των βιοτεχνικών και βιομηχανικών αποβλήτων, γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πού καταλήγουν αυτού του είδους τα απορρίμματα. Επίσης, ο νέος σχεδιασμός θα προβλέπει τρόπους για την αξιοποίηση των κτηνοτροφικών και γεωργικών αποβλήτων, από τα οποία μπορεί να παραχθεί βιοαέριο και λίπασμα.

ΣΜΑ Πληρώνουμε σπασμένα
Εκτός από τον περιφερειακό σχεδιασμό όμως, στον… αέρα παραμένει και ο πολύπαθος Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) στη Νέα Ευκαρπία, ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά έργα στη Θεσσαλονίκη μετά τον ΧΥΤΑ Μαυροράχης. Το έργο σταμάτησε από τον Οκτώβριο του 2012, λόγω των σφοδρών αντιδράσεων πολιτών και τοπικών φορέων, ενώ έκτοτε δεν έχει ληφθεί καμία πρωτοβουλία σε κυβερνητικό επίπεδο, προκειμένου ο σταθμός να προχωρήσει. Δήμαρχοι και αυτοδιοικητικοί παράγοντες υποστηρίζουν ότι η πολιτεία προσπαθεί να κρατήσει διακριτικά την απουσία της, ωστόσο αυτό επιδεινώνει, όπως λένε, τα προβλήματα, παρότι ο φορέας υλοποίησής του, ο Σύνδεσμος ΟΤΑ Θεσσαλονίκης, πήρε παράταση για την υλοποίηση του έργου. Ο ΣΜΑ εντάχθηκε για χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ, ωστόσο κινδυνεύει να απενταχθεί οριστικά, και η Θεσσαλονίκη να χάσει κονδύλια ύψους 7 εκατ. ευρώ που διασφαλίστηκαν για τον σκοπό αυτό. Από τον περασμένο Οκτώβριο οι δήμαρχοι της Θεσσαλονίκης κατέθεσαν πλήρη φάκελό του στην εισαγγελία, ζητώντας την παρέμβασή της στο θέμα του αποκλεισμού του χώρου όπου άρχισε το έργο τον Ιανουάριο του 2012, ωστόσο δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση. Την ίδια ώρα σιγήν ιχθύος τηρεί και το υπουργείο Περιβάλλοντος, ενώ οι Θεσσαλονικείς καλούνται να πληρώσουν τα σπασμένα. Για κάθε μια μέρα καθυστέρησης του έργου, ο εργολάβος διεκδικεί αποζημίωση ύψους 10.000 ευρώ, ενώ οι πολίτες επιβαρύνονται με άλλα 10.000 ημερησίως από τα δημοτικά τέλη καθαριότητας, που δεν μειώθηκαν λόγω τη μη κατασκευής του σταθμού. Μέχρι στιγμής πάντως, ο Σύνδεσμος ΟΤΑ υποχρεούται να καταβάλει στον ανάδοχο εργολάβο αποζημίωση που φτάνει τα 4 εκατ. ευρώ, από τη μη πρόοδο στις εργασίες του ΣΜΑ.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ