Νέες ποινικές διώξεις για την πολύκροτη υπόθεση με τα «45άρια» της νομαρχίας Θεσσαλονίκης ασκήθηκαν χθες από την εισαγγελία και στρέφονται εναντίον δεκάδων αιρετών, υπαλλήλων και εργολάβων έργων.

Του Κώστα Καντούρη

Κεντρικά πρόσωπα είναι ο πρώην νομάρχης Παναγιώτης Ψωμιάδης, ο αδερφός του Διονύσης, που διετέλεσε αντινομάρχης, και ο πρώην γενικός γραμματέας της νομαρχίας, οι οποίοι κατηγορούνται για ηθική αυτουργία σε απιστία στην υπηρεσία και σε βάρος του δημοσίου και ηθική αυτουργία σε ψευδή βεβαίωση, με τις επιβαρυντικές διατάξεις του νόμου 1608 περί καταχραστών του δημοσίου.
Ουσιαστικά πρόκειται για συμπληρωματική ποινική δίωξη σε αυτή που είχε ασκηθεί πριν από έναν χρόνο από τον εισαγγελέα μετά την κατάθεση νέου πορίσματος από τον οικονομικό επιθεωρητή ’γγελο Καράκαρη. Στο πόρισμα πλέον περιλαμβάνονται 456 έργα, τα οποία σύμφωνα με τον επιθεωρητή την περίοδο 2006-2010 ανατέθηκαν απευθείας σε εργολάβους, αφού προηγουμένως «τεμαχίστηκαν» από μεγαλύτερα, για να δικαιολογούνται οι απευθείας αναθέσεις. Η ζημία του δημοσίου από τις αναθέσεις υπολογίζεται σε 4,1 εκατομμύρια ευρώ.
Η συγκεκριμένη δικογραφία με το νέο πόρισμα, που παραδόθηκε στις εισαγγελικές αρχές της Θεσσαλονίκης στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου, αναμένεται να απορροφήσει αυτή που σχηματίστηκε νωρίτερα πάλι σε βάρος του πρώην νομάρχη για τα «45άρια». Σύμφωνα με εισαγγελικές πηγές από την έρευνα του οικονομικού επιθεωρητή προέκυψαν περισσότερα έργα που κατατμήθηκαν παράνομα, καθώς και νέες ευθύνες σε βάρος μεγάλου αριθμού προσώπων, κυρίως υπαλλήλων και εργολάβων. Η προηγούμενη δικογραφία βρίσκεται ήδη στα χέρια της ανακρίτριας Ανθίας Τσαφίτσα και με το σχηματισμό της νέας δεν αποκλείεται να αποφασιστεί η συγχώνευση και επιμέρους που έχουν σχηματιστεί και βρίσκονται σε ακόμη δύο ανακριτικά γραφεία.

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΙ ΠΕΝΤΕ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ
Με την ποινική δίωξη που ασκήθηκε χθες κατά παντός υπευθύνου (in rem) από την εισαγγελέα πρωτοδικών Θεσσαλονίκης Ιωάννα Κατσή οι κατηγορούμενοι χωρίζονται σε πέντε κατηγορίες.
Φυσικοί αυτουργοί της απιστίας στην υπηρεσία και σε βάρος του δημοσίου με τις επιβαρυντικές διατάξεις περί καταχραστών χαρακτηρίζονται οι υπάλληλοι οι οποίοι φέρονται πως ενέκριναν τις εκταμιεύσεις των ποσών για τα «45άρια», ενώ ήταν υπεύθυνοι και για τον έλεγχο. Μεταξύ των κατηγορουμένων στην κατηγορία αυτή φωτογραφίζεται και υπάλληλος του ελεγκτικού συνεδρίου, που είχε την ευθύνη του ελέγχου.
Για ψευδή βεβαίωση στην υπηρεσία και σε βάρος του δημοσίου, πάλι με τις διατάξεις περί καταχραστών, διώκονται οι υπάλληλοι των τεχνικών υπηρεσιών της νομαρχίας Θεσσαλονίκης. Η ευθύνη τους επικεντρώνεται στην έκδοση πιστοποιήσεων για τη μερική ή ολική ολοκλήρωση των έργων, βάσει των οποίων προχωρούσε η εκταμίευση των ποσών στους εργολάβους. Σε βάρος των ίδιων υπαλλήλων ασκήθηκε ποινική δίωξη και για άμεση συνέργεια στην απιστία.
Στην άλλη κατηγορία βρίσκονται τα μέλη των νομαρχιακών επιτροπών, μεταξύ των οποίων και νομαρχιακοί σύμβουλοι, οι οποίοι ενέκριναν την κατάτμηση των έργων και τις απευθείας αναθέσεις. Βαρύνονται με την κατηγορία της άμεσης συνέργειας σε απιστία.
Για όλους τους υπαλλήλους ηθικοί αυτουργοί χαρακτηρίζονται ο Παναγιώτης Ψωμιάδης ως νομάρχης, ο Διονύσης Ψωμιάδης ως αρμόδιος αντινομάρχης και ο πρώην γενικός γραμματέας της νομαρχίας.
Σε βάρος των εργολάβων, οι οποίοι ανέλαβαν τα 456 έργα και ο αριθμός τους φτάνει τους 70, ασκήθηκαν διώξεις για αλυσιδωτή ηθική αυτουργία σε απιστία και ψευδή βεβαίωση, αν και αυτοί που ανέλαβαν το μεγαλύτερο αριθμό των έργων δεν ξεπερνούν τους δέκα. Δηλαδή κατηγορούνται ως ηθικοί αυτουργοί στους ηθικούς αυτουργούς και συγκεκριμένα ότι παρακίνησαν στην απόφαση τους αδερφούς Ψωμιάδη, οι οποίοι με τη σειρά τους παρακίνησαν τους υπαλλήλους.

ΑΝΑΘΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΥΣ
Σύμφωνα με τη δίωξη που ασκήθηκε εντοπίστηκαν τρεις τρόποι ανάθεσης των συγκεκριμένων έργων, όπως προκύπτει και από την έρευνα του οικονομικού επιθεωρητή, το πόρισμα του οποίου βρίσκεται στην πρώτη δικογραφία. Ο πρώτος ήταν η κατάτμηση μεγάλων έργων σε μικρότερα των 45.000 ευρώ, που βασιζόταν στον αρχικό υψηλό προϋπολογισμό. Συντάσσονταν επιμέρους μελέτες με προϋπολογισμούς 45.000 ευρώ αλλά με κωδικούς ίδιους με αυτούς των μεγάλων έργων και αντί να εκτελεστούν τα μεγάλα εκτελούνταν ως «45άρια» με πρόχειρους διαγωνισμούς, όπως διαπιστώνεται στα συμπεράσματα του εισαγγελέα. Ο δεύτερος τρόπος κατά τις εισαγγελικές αρχές ήταν η ανάθεση συμπληρωματικών έργων στο πλαίσιο μεγαλύτερων δημοπρασιών. Έτσι, ενώ το κύριο έργο είχε έκπτωση της τάξης του 25%-40%, στα συμπληρωματικά «45άρια» αυτή έφτανε μόλις το 2%-3% και αναθέτονταν στους ίδιους εργολάβους. Τέλος γινόταν απευθείας έγκριση αυτοτελών έργων των 45.000 ευρώ, που όμως αποτελούν τμήματα μεγαλύτερου έργου με πολλαπλάσιο προϋπολογισμό.
Στην πρώτη δικογραφία περιλαμβάνονται και 23 έργα τα οποία δεν εκτελέστηκαν ποτέ, παρότι οι εργολάβοι πληρώθηκαν.

ΑΝΑΚΡΙΣΗ Τότε οι τελικές κατηγορίες
Ισχυρό είναι το ενδεχόμενο και μετά την άσκηση νέας ποινικής δίωξης την ανακριτική έρευνα να αναλάβει η πρόεδρος πρωτοδικών Ανθία Τσαφίτσα, η οποία ήδη έχει στα χέρια της την πρώτη δικογραφία.
Η διαφορά μεταξύ των δύο δικογραφιών είναι ότι οι αδερφοί Ψωμιάδη στην πρώτη αντιμετώπισαν κατηγορίες για ψευδή βεβαίωση στην υπηρεσία και σε βάρος του δημοσίου (ως φυσικοί αυτουργοί), ενώ διώκονταν για απλή συνέργεια στην απιστία σε βάρος του δημοσίου.
Τον τελικό λόγο για την απαγγελία των κατηγοριών σε βάρος τους, εάν αυτό προκύψει από την ανάκριση, θα έχει ο ανακριτής, ο οποίος θα χειριστεί την υπόθεση και θα καταλήξει και στον αριθμό των προσώπων που έχουν προστεθεί πλέον με τη νέα δικογραφία. «Από την ανάκριση θα προκύψει η συμμετοχική δράση του καθένα», έλεγαν χθες στη «Μ» εισαγγελικές πηγές, επισημαίνοντας πως σε κάθε περίπτωση προβλέπονται βαρύτατες ποινές, μέχρι και ισόβια κάθειρξη.
Η νέα δικογραφία προέκυψε μετά τις πρώτες διώξεις σε βάρος των αδερφών Ψωμιάδη, τις οποίες είχε ασκήσει ο τότε οικονομικός εισαγγελέας Λάμπρος Τσόγκας. Με παραγγελία του ο ίδιος εισαγγελέας είχε ζητήσει να ερευνηθούν οι ευθύνες και άλλων υπαλλήλων, όπως και εργολάβων, που ενεπλάκησαν με διάφορους τρόπους στην πολύκροτη υπόθεση με τα «45άρια» και έτσι προέκυψε το δεύτερο πόρισμα του οικονομικού επιθεωρητή.

Πώς στήθηκε το κόλπο

Η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης ξεκίνησε την άνοιξη του 2010, όταν με αφορμή εκτενές δημοσίευμα της εφημερίδας «Θεσσαλονίκη» ο αρμόδιος εισαγγελέας Λάμπρος Τσόγκας διέταξε τη διεξαγωγή προκαταρκτικής έρευνας. Το δημοσίευμα αποκάλυπτε ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας των αδελφών Ψωμιάδη, και κυρίως στο διάστημα μετά το 2005, είχε στηθεί στη νομαρχία μια πρωτοφανής γραμμή παραγωγής έργων, τα λεγόμενα «45άρια», έργα δηλαδή τα οποία δίνονταν μέσω πρόχειρων διαγωνισμών, οι οποίοι στην πράξη ισοδυναμούσαν με απευθείας αναθέσεις σε ένα «κλειστό» κύκλωμα έμπιστων και «ημέτερων» εργολάβων.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο στο διάστημα 2006-2009 στη νομαρχία Θεσσαλονίκης εκτελέστηκαν 382 «45άρια». Υπήρξαν μάλιστα χρονιές, όπως το 2006 και το 2007, κατά τις οποίες το σύνολο των εκτελεσθέντων έργων ήταν μόνο «45άρια»! Προνομιακό πεδίο κατάτμησης των έργων ήταν αυτό της κατασκευής αθλητικών υποδομών, χώρος με τον οποίο ο Διονύσης Ψωμιάδης διατηρούσε άριστες σχέσεις. Κατά την τετραετία 2006-2009 κατασκευάστηκαν συνολικά 97 «45άρια», συνολικού προϋπολογισμού 4,3 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία αφορούσαν κατασκευή αποδυτηρίων, κερκίδων, χλοοτάπητα, γηπέδων 5x5 κ.ά. Αρκετές φορές μάλιστα δύο και τρία «45άρια» αφορούσαν το ίδιο γήπεδο, αλλά εκτελούνταν με ξεχωριστές εργολαβίες.
Παρόμοια τακτική εφαρμοζόταν και σε άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα στην τοποθέτηση φωτεινού σηματοδότη. Μόνο το 2007 έγιναν εννέα εργολαβίες για εγκατάσταση φωτεινού σηματοδότη, εκ των οποίων οι έξι ανατέθηκαν στον ίδιο εργολάβο. Και οι εννέα εργολαβίες θα μπορούσαν να δημοπρατηθούν ως ενιαίο έργο, συνολικού προϋπολογισμού 405.000 ευρώ, καθώς καμία δεν είχε επείγοντα χαρακτήρα. Αντ’ αυτού «έσπασαν» σε εννέα επί μέρους έργα.

Τα σημαντικότερα από τα ανύπαρκτα έργα
Στο στάδιο της προκαταρκτικής διερεύνησης, ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι εκτός από «45άρια», στη νομαρχία Θεσσαλονίκης λειτουργούσε και μια δεύτερη γραμμή εκτέλεσης υποτιθέμενων έργων, τα οποία παρότι είχαν προϋπολογισμό εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, κατατεμαχίζονταν και εκτελούνταν υπό μορφή μίσθωσης έργου, με απευθείας ανάθεση. Το σύνολο αυτών των συμβάσεων καθώς και τις βεβαιώσεις ότι τα έργα υλοποιήθηκαν υπέγραψαν οι αδελφοί Ψωμιάδη.
Από τα ανύπαρκτα έργα σημαντικότερα θεωρούνται:
1. Η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων αδειών χρήσης γεωργικών μηχανημάτων, προϋπολογισμού 675.000 ευρώ, το οποίο «έσπασε» σε 50(!) επί μέρους συμβάσεις.
2. Έργο διάνοιξης οδού σε οικόπεδο της νομαρχίας, προϋπολογισμού 164.000 ευρώ, το οποίο «έσπασε» σε δώδεκα κομμάτια.
3. Δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων για τις βιολογικές εκμεταλλεύσεις στον νομό Θεσσαλονίκης, προϋπολογισμού 310.500 ευρώ, που «έσπασε» σε 23 άτομα (13.500 στον καθένα).
Η πληρωμή αυτών των έργων γινόταν σταδιακά, βάσει βεβαιώσεων τις οποίες υπέγραφε κατά κύριο λόγο ο Παναγιώτης Ψωμιάδης και κατά δεύτερο ο αδελφός του Διονύσης όταν τον αναπλήρωνε. Μόνο που για τα έργα αυτά δεν βρέθηκαν πουθενά παραδοτέα.
Υπενθυμίζεται ότι κατά την προεκλογική περίοδο του 2010, στο πλαίσιο των περιφερειακών εκλογών, ένας από τους πρώην στενούς συνεργάτες του κ. Ψωμιάδη, ο επί σειρά ετών αντινομάρχης και νυν αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης Γιώργος Τσαμασλής, είχε ομολογήσει σε τηλεοπτική εκπομπή ότι η νομαρχία έκανε τέτοια έργα προκειμένου να τακτοποιήσει τα «γαλάζια» παιδιά, τα οποία προσλάμβανε ως συμβασιούχους σωρηδόν και αδιαφανώς στις διάφορες υπηρεσίες της νομαρχίας.
«Πολλές φορές βάζαμε τεχνηέντως ένα πρόγραμμα, υποτιθέμενο πρόγραμμα εκτέλεσης έργου... προκειμένου να δικαιολογήσουμε τους συμβασιούχους. Ότι αυτοί οι συμβασιούχοι κάνουν αυτό το έργο. Στην πράξη όμως δεν υπήρχε...» είχε πει τότε κ. Τσαμασλής. Υπενθυμίζεται ότι έπειτα από εκείνες τις δηλώσεις του οι σχέσεις του με τους αδελφούς Ψωμιάδη είχαν πλήρως διαρραγεί.