Του δικηγόρου Χρήστου Μπούμπουρα

Πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό περί σταδιακής κατάργησης της απαγόρευσης των πλειστηριασμών στην ακίνητη περιουσία, ένα θέμα ιδιαίτερα ακανθώδες και ευαίσθητο για ένα μεγάλο ποσοστό των ελλήνων πολιτών, που παράλληλα ανεβάζει στα ύψη το «πολιτικό θερμόμετρο» μεταξύ των βουλευτών του ελληνικού κοινοβουλίου. Σύμφωνα με το μέχρι τώρα ισχύον νομικό πλαίσιο η ισχύς του οποίου ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2009 και κατόπιν διαδοχικών παρατάσεων εκπνέει στα τέλη του τρέχοντος έτους, δεν επιτρέπονταν οι πλειστηριασμοί, οι οποίοι επισπεύδονταν για ικανοποίηση απαιτήσεων το ύψος των οποίων δεν ξεπερνούσε τις 200.000 ευρώ από πιστωτικά ιδρύματα και εταιρείες παροχής πιστώσεων, με συνέπεια το ακατάσχετο του συνόλου της ακίνητης περιουσίας.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα που προκύπτουν από τη διαπραγμάτευση του Υπουργείου Ανάπτυξης και των κλιμακίων της τρόικα κατευθυνόμαστε προς την απελευθέρωση των πλειστηριασμών της ακίνητης περιουσίας, συμπεριλαμβάνοντας και την πρώτη κατοικία. Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται υπέρ αυτής της εξέλιξης από την πλευρά των τραπεζών είναι πως θα λειτουργήσει θετικά καθώς σε επίπεδο ψυχολογίας θα υποχρεώσει όσους έχουν δυνατότητα αποπληρωμής των οφειλών τους να έρθουν σε μία συνεννόηση σε καινούρια βάση με τα πιστωτικά ιδρύματα, καθώς το μέχρι τώρα προστατευτικό πλαίσιο λειτουργούσε ως αντικίνητρο για κάθε συναλλακτική συμπεριφορά. Αποτέλεσμα ήταν να κάνουν χρήση της ρύθμισης της προστασίας της κατοικίας δανειολήπτες χωρίς να έχουν πραγματική ανάγκη καθώς η πλήρης στάση πληρωμών ήταν ουσιαστικά χωρίς καμία επίπτωση για τη συγκεκριμένη κατηγορία οφειλετών. 

Η κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας συνεπάγεται ότι το μοναδικό καταφύγιο θα είναι πλέον ο νόμος για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (γνωστός ως Νόμος Κατσέλη) σύμφωνα με τον οποίο ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει την εξαίρεση της πρώτης κατοικίας από την εκποίηση εφόσον η αξία της δεν υπερβαίνει το ισχύον όριο αφορολόγητης απόκτησης α’ κατοικίας προσαυξημένο κατά 50% (δηλαδή 300.000 ευρώ). Στο νόμο έχουν ήδη προσφύγει πάνω από 70.000 δανειολήπτες σε όλη την ελληνική επικράτεια με αποτέλεσμα να ορίζονται δικάσιμοι ακόμη και για το 2025 στο Ειρηνοδικείο Αθηνών και ο όγκος των υποθέσεων να είναι ουσιαστικά μη διαχειρίσιμος.

Το κρίσιμο ωστόσο ζήτημα αφορά εκείνους τους δανειολήπτες που έχουν πραγματική ανάγκη προστασίας οι οποίοι θα βρεθούν μπροστά στον κίνδυνο απώλειας της πρώτης ή ακόμη και της μοναδικής κατοικίας πυροδοτώντας μία πρωτοφανή στα ελληνικά χρονικά κοινωνική κρίση. Αυτό που συζητείται είναι η εισαγωγή σε ένα κώδικα ορθών πρακτικών των τραπεζών των εννοιών του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και των «αποδεκτών ορίων διαβίωσης». Επομένως θα καλείται η τράπεζα κρίνοντας ατομικά το προφίλ του δανειολήπτη (π.χ. πόσο συνεπής και συνεργάσιμος ήταν στις μέχρι τώρα συναλλαγές του ανταποκρινόμενος στις δανειακές του υποχρεώσεις έστω και κατά ένα μικρό μέρος ανάλογα με τις δυνατότητές του ή δεν έχει αποκρύψει περιουσιακά του στοιχεία, το ύψος της μείωσης των εισοδημάτων του κ.λ.π.) να βρει μία βιώσιμη λύση για την περίπτωσή του και εντός του διαστήματος αυτού να μην προβαίνει σε καταδιωκτικά μέτρα εναντίον του. Μάλιστα, το μέτρο αυτό θα αφορά τόσο τις καταγγελθείσες δανειακές συμβάσεις όσο και τα δάνεια εκείνα που δεν είναι ακόμη «κόκκινα», έχοντας προληπτικό χαρακτήρα. Οδηγός θα αποτελέσει ο πρόσφατος νόμος για τη ρύθμιση των οφειλών από στεγαστικά δάνεια προστατεύοντας την πρώτη κατοικία για ορισμένα χρόνια υπό ορισμένες προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά για τον οφειλέτη όπως η μείωση του εισοδήματος, η αντικειμενική αξία του συνόλου της περιουσίας, το ύψος των τραπεζικών καταθέσεων, ο οποίος χρήζει όμως τροποποιήσεων και επ’ ουδενί δεν αποτελεί πανάκεια για κάθε περίπτωση δανειολήπτη.

Μπούμπουρας Χρήστος

Δικηγόρος Θεσσαλονίκης

(Α.Μ. ΔΣΘ 10476)