Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, στη γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης θα αναβιώσει στον Λαγκαδά για τρεις ημέρες 21, 22 και 23 Μαϊου το έθιμο της πυροβασίας, τα Αναστενάρια.

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν κάποτε ξέσπασε φωτιά στην εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο χωριό Κωστί της Θράκης, οι κάτοικοι αψηφώντας τον κίνδυνο μπήκαν στο ναό για να σώσουν τις ιερές εικόνες, με την βοήθεια των οποίων βγήκαν ανέπαφοι από τις φλόγες. Οι Αναστενάρηδες τιμούν αυτό το θαύμα κάθε χρόνο, περπατώντας οι ίδιοι πάνω στη φωτιά.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Τα Αναστενάρια αρχικά γινόταν από Ελληνες, Χριστιανούς Ορθοδόξους της βορειοανατολικής Θράκης. Με την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, οι Αναστενάρηδες εγκαταστάθηκαν στον Ελλαδικό χώρο, κυρίως στη Μακεδονία σε περιοχές γύρω από τη Θεσσαλονίκη.

Για περισσότερα από 20 χρόνια, η τελετουργία των Αναστεναριών διοργανώνονταν ιδιωτικά. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα Αναστενάρια τελούνται για πρώτη φορά δημόσια στην Ελλάδα. Έκτοτε η τελετουργία των Αναστεναριών απέκτησε ευρεία φήμη όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.

ΟΙ AΝΑΣΤΕΝΑΡΗΔΕΣ ΤΟΥ ΛΑΓΚΑΔΑ

Στο Λαγκαδά σήμερα λειτουργούν δύο ομάδες Aναστενάρηδων. Η πρώτη είναι μέλη της Θρακικής Εστίας Λαγκαδά και έχουν το κονάκι τους στο τμήμα της παλιάς πόλης του Λαγκαδά (δρόμος προς κοιμητήρια, κάνετε αριστερά στο μικρό στενάκι). Πίσω από το κονάκι ανάβει η φωτιά και πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται για να παρακολουθήσει την πυροβασία των Aναστενάρηδων.

Η άλλη ομάδα που είναι μέλη του Συλλόγου «Τα Αναστενάρια του Λαγκαδά», έχει το κονάκι της στον οικισμό Παπακυριαζή, στο παλιό Στάλιγκραντ, όπου εκεί κάθε χρόνο συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου για να παρακολουθήσει το εντυπωσιακό αυτό έθιμο. 

ΤΟ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟ

Οι Αναστενάρηδες έχουν ως ανώτατο αρχηγό τους το «Αναστενάρι» το εικόνισμα του Αγίου και ανώτατο ιεράρχη τον Αρχιαναστενάρη. Οι εικόνες που κουβαλούν μαζί τους, είναι οι λεγόμενες «χάρες» ή «παππούδες» και διατηρούνται σε υφασμάτινη θήκη που λέγεται «ποδιά», από την οποία κρέμονται αφιερώματα. Στο σπίτι του Αρχιαναστενάρη, το «κονάκι», φυλάσσονται τα «αμανέτεια», μαντήλια που θεωρούνται ιερά.

Ο χορός των Αναστενάρηδων, σε όλη τη διάρκεια του εθίμου μπορεί να διαχωριστεί σε τρεις φάσεις: πριν την πυροβασία, κατά το ξεκίνημα και κατά την επιστροφή από την πυροβασία.

Κορύφωση του εθίμου είναι ο χορός πάνω στα αναμμένα κάρβουνα που φανερώνει την επαφή με τη φωτιά και τη συμφιλίωση με το φόβο που απορρέει από την επαφή με αυτό το στοιχείο. Αυτή η επαφή μπορεί να υποκατασταθεί και από άλλες κινήσεις του Αναστενάρη, όπως για παράδειγμα το πιάσιμο και το παίξιμο με τα αναμμένα κάρβουνα.

Γύρω από την κεντρική εκδήλωση του δρώμενου, την επαφή δηλαδή με τη φωτιά, εκδηλώνονται και άλλες τελετουργίες απαραίτητες για να δημιουργήσουν το κατάλληλο κλίμα: το σφάξιμο του μαύρου προβάτου και το ξενύχτι στο κονάκι (σπίτι) του Αρχιαναστενάρη.