ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ

Του Τρύφωνα Τσομπάνη

Παρ’ όλη τη γκρίνια και τη μιζέρια που δέρνει μερικές φορές τους Λαγκαδιανούς, αποτελεί πραγματική αιτία χαράς να υπάρχουν άνθρωποι που έζησαν στο Λαγκαδά, έστω για λίγο διάστημα ή που συνδέθηκαν με την πόλη μας με συγγενικούς και επαγγελματικούς δεσμούς, και τίμησαν αυτή την πόλη στις συγγραφές τους. Σημαίνει πως η πόλη μας για κάποιους αποτέλεσε τόπο έμπνευσης ή και αιτία έμπνευσης.

Αν ξεκινήσουμε από τον Γεώργιο Ακροπολίτη, Πρωθυπουργό του Βυζαντινού κράτους (13ος αιώνας), ιστορικό αλλά και υμνογράφο, που στη «Χρονική συγγραφή» του μνημονεύει τον Λαγκαδά ως προσωρινό τόπο κατοικίας του, στα κτήματα της βυζαντινής αρχόντισσας της κυρα-Ευδοκίας της φιλανθρωπινής.

Αργότερα, (τον 20ο αιώνα πλέον) συναντάμε τον Δάσκαλο, ιστορικό και λαογράφο Νίκο Κοσμά, που έγραψε για τον Λαγκαδά και το Κολχικό, (ιστορία, λαογραφία, γλωσσικό ιδίωμα), τον Απόλλωνα Παπαγεωργίου που έγραψε το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο για την αρχαία Μυγδονία και τον Δάσκαλο και διευθυντή του Α΄ Δημοτικού Σχολείου τον Νίκο Χατζηβασιλείου, που έγραψε και έσωσε την ιστορία και τη λαογραφία του Λαγκαδά. Έμαθα ακόμα πως υπάρχει ένα δακτυλογραφημένο βιβλίο της Βούλας Δήμου, με αναμνήσεις από τον Λαγκαδά.

Και ερχόμαστε τώρα στους νεώτερους, τον αειθαλή Χρήστο Φυλάκη, που διέσωσε αναμνήσεις από τον Λαγκαδά και την ιστορία του Γεωργικού Συνεταιρισμού Λαγκαδά, την φιλόλογο καθηγήτρια του Γυμνασίου Λαγκαδά Δέσποινα Ψωμοπούλου, που κατέγραψε τις αναμνήσεις της από την εικοσαετή θητεία της στο Γυμνάσιό μας, τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Γιάννη Ξανθούλη που ερχόταν στο Λαγκαδά κατά τακτά διαστήματα και έγραψε εδώ το μυθιστόρημά του «Υστερα ήρθαν οι μέλισσες», που γνώρισε μεγάλη επιτυχία και έγινε και ταινία, (έμαθα ότι είχε ζητήσει να γυριστεί η ταινία του στα Λουτρά, αλλά κάποιοι του το αρνήθηκαν με τον τρόπο τους), τον γεωπόνο Αριστοτέλη Αϊβαζίδη, ο οποίος έζησε στο Λαγκαδά και πέρασε εδώ τα παιδικά του χρόνια και έγραψε ένα καταπληκτικό έργο «Ήταν ένας Μάης και τούτος», όπου εξιστορεί την πλημμύρα  του Λαγκαδά από το σπάσιμο του φράγματος του Μπογδάνα, αλλά και τα γεγονότα του 1936 στη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα σ’ αυτούς δεν πρέπει να παραλείψουμε να καταγράψουμε τους νεώτερους, τον Δημήτρη Χορόσκελη και τον Γιάννη Πελίτη, τον Μπάμπη Μαυρίδη, τον Κώστα Σοφιανίδη, που ζουν και γράφουν στο Λαγκαδά, και άφησα για το τέλος την Έλλη Νικολάου (φιλολογικό ψευδώνυμο της Έλλης Αμπατζή), που μέσα στα άλλα έργα της, δημοσίευσε και ένα από τις εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ το 1995, που τιτλοφορείται «ΟΤΑΝ ΤΑ ΤΡΑΙΝΑ ΣΦΥΡΙΖΟΥΝ». Στο βιβλίο της διηγείται δε τη ζωή του προπολεμικού Λαγκαδά, αλλά και την μετά τον πόλεμο δραστηριότητα μιας συντροφιάς παιδιών, που μεγαλώνουν μέσα στις δύσκολες συνθήκες της κατοχής, αλλά και της μεταπολεμικής εποχής. Η Ελλη Νικολάου, περιγράφει με πολύ όμορφο τρόπο περιοχές, γεγονότα αλλά και στιγμές της Λαγκαδιανής πραγματικότητας και τις συνδέει με την ιστορία του μυθιστορήματός της. Έχει μια πολύ όμορφη γλώσσα και με λυρικότητα πλέκει τις ιστορίες των ηρώων της. Αξίζει τον κόπο να διαβάσει κανείς το βιβλίο της, διαβάζεται πολύ ευχάριστα και πιστεύω πως θα ικανοποιήσει τους αναγνώστες. Θέλω να πιστεύω πως θα υπάρχουν κι άλλοι συμπατριώτες μας που γράφουν και βρίσκουν μια όμορφη διέξοδο στη συγγραφή ή στην καταγραφή αναμνήσεων και εμπειριών. Ο Λαγκαδάς έχει πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα να δώσει και από ιστορικής πλευράς αλλά και από λαογραφικής. Ας ευχηθούμε σύντομα να γνωρίσουμε τους καρπούς αυτής της δραστηριότητας και άλλων Λαγκαδιανών.