Αρχική Σελίδα   |    ΔΗΜΟΣ ΛΑΓΚΑΔΑ    |    ΟΙ ΔΗΜΟΙ    |    ΟΙΚΙΣΜΟΙ    |    ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ & ΜΟΥΣΕΙΑ    |    ΣΥΛΛΟΓΟΙ    |    ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ    |    ΑΓΓΕΛΙΕΣ    |    ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΕΙΤΕ    |    ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
29/3/2024 07:54:30



















Επισκέπτες Online: 1241


Λίστα Ενημέρωσης

Συμπληρώστε το email σας για να λαμβάνετε ενημερώσεις.






Ο ΜΑΡΤΗΣ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΛΑΓΚΑΔΑ
01-03-2014
Ο ΜΑΡΤΗΣ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΛΑΓΚΑΔΑ


Χρονογραφικά σημειώματα του Τρύφωνα Τσομπάνη

Δεν ξέρω αν μένει καιρός τώρα στους γονείς ή στις γιαγιάδες και τους παππούδες να λένε παραμύθια στα παιδιά, και να συνδέουν τη ζωή με ιστορίες που άναβαν την φαντασία των παιδιών και έφτιαχναν όνειρα για τη ζωή και τον κόσμο. Το ρόλο του παραμυθά, μάλλον σήμερα έχει η «γιαγιά τηλεόραση» που μας πασάρει τα δικά της παραμύθια, που όμως δεν έχουν την ομορφιά και την αθωότητα των παραμυθιών των δικών μας χρόνων.
Ο μήνας Μάρτιος είναι ο μοναδικός απ’ όλους τους μήνες που βαφτίστηκε σκωπτικά με απίθανα ονόματα. Τον είπαν κακόγνωμο, γδάρτη, παλουκοκάφτη, κλαψομάρτη, κλάψα, πασαλοκάφτη, πεντάγνωμο, ανοιξιάτη, φυτευτή, και βέβαια όλα αυτά εξαιτίας της αστάθειας του καιρού του. Άλλοτε γελούσε και άλλοτε έκλαιγε, γι αυτό και κλαψομάρτης. Ο λαός για να δικαιολογήσει την αστάθειά του έβγαλε διάφορες ιστορίες. Η μια λέει πως ο Μάρτης παντρεύτηκε με μια πολύ όμορφη, αλλά κουτσή γυναίκα. Όσο λοιπόν ήταν μαζί και καθόταν στο τραπέζι κι έτρωγαν, κι έπιναν, όλα ήταν ωραία και χαρούμενα. Όταν όμως σηκωνόταν η γυναίκα του να μαζέψει το τραπέζι και να συγυρίσει το σπίτι, τότε φαινόταν το πρόβλημά της και άρχιζε να χάνει τα κέφια του ο Μάρτης και να κατσουφιάζει. Το αποτέλεσμα ήταν βροχές, κρύα, ακόμα και χιόνια.
Η άλλη ιστορία διηγείται, πως τα δώδεκα αδέρφια, οι μήνες, έφτιαξαν ένα βαρέλι με δώδεκα κάνουλες και το γέμισαν με κρασί για να πορεύονται στη ζωή τους. Oμως ο Μάρτης ήταν κοντός και γέρος και παρακάλεσε για να μη παιδεύεται να πίνει από την κάτω χαμηλή κάνουλα το κρασί που του αναλογούσε. Και βέβαια σα γέρος που ήταν ξεκίνησε πρώτος το πιοτό. Όταν κάποτε αποφάσισαν και τα αδέρφια του να πιούνε, είδαν πως το βαρέλι ήταν άδειο. Μάταια έκαναν ανακρίσεις. Ο Μάρτης έλεγε πως «εγώ έπινα από τη δική μου κάνουλα, οι δικές σας είναι απείραχτες» και κάθε μέρα είχαν γκρίνια στο σπίτι. Όταν τα αδέλφια του θύμιζαν το γεγονός και ότι θα συνεχίσουν τις ανακρίσεις, αυτός αντάριαζε και άρχιζε ο καιρός να είναι νεφελώδης μετά βροντών και καταιγίδων. Όταν τον άφηναν στην ησυχία του, όλα μέλι γάλα, καλά και αίθρια. Για πότε άλλαζε η διάθεση του, χαμπάρι δεν τον έπαιρνες, γι αυτό τον λέγαν και πεντάγνωμο, γιατί μπορούσε σε μια μέρα να αλλάξει πέντε γνώμες.

Οι τελευταίες μέρες του Μάρτη λεγόταν και «της Μπάμπως οι μέρες», γιατί μια γριά που φύλαγε τα πρόβατά της, χάρηκε με την καλοκαιρία του Μάρτη, και μάλιστα ως τις 30 του μήνα ξεγέννησε και τις προβατίνες της. Ευτυχισμένη γελούσε την τελευταία μέρα του μήνα λέγοντας «φάγαμε και τον γδάρτη». Σαν τ’ άκουσε ο Μάρτης θύμωσε πολύ και έκλεψε μια μέρα από τον Φλεβάρη και τον άφησε κουτσό, όμως ο θυμός της μετατράπηκε σε χιονιά και πάγωσε τα αρνιά της Μπάμπως.
Θυμάμαι πως αν τύχαινε και χιόνιζε προς το τέλος του Μάρτη, ασυναίσθητα η παιδική μας αθωότητα, σκεφτόταν τα αρνιά της Μπάμπως, ήταν κι αυτό μια μορφή αλληλεγγύης που διδασκόμασταν μέσα από τα απλοϊκά παραμύθια.
Την πρώτη του Μάρτη είχαμε και τα χελιδονίσματα, γιατί θεωρούσαμε ότι μπαίνει η άνοιξη επίσημα πλέον. Τότε λοιπόν φτιάχναμε μια χελιδόνα, ένα ομοίωμα πουλιού από ξύλο ή χαρτόνι και με βοήθεια ενός σχοινιού γύριζε γύρω από τον άξονά του, και τα παιδιά πήγαιναν στα σπίτια και λέγαν τα κάλαντα της χελιδόνας:
Χελιδόνα έρχεται απ΄ τη μαύρη θάλασσα
Θάλασσαν επέρασε, πύργον εθεμέλιωσε.
Σήκω Μπόζα απ τη γωνιά να μας δώης πέντε-έξι αυγά.

Μάρτη –Μάρτη μου καλέ και Απρίλη δροσερέ
και καλή νοικοκυρά, σήκω να μας δώης αυγά
και του χρόνου με υγειά και καλή μας Πασχαλιά.
Τα άνθη ανθίζουν έαρ μυρίζει.
Και του χρόνου.

Βέβαια το τραγουδάκι αυτό το στόμα των μικρών παιδιών είχε υποστεί τέτοιες παραφθορές, που στο τέλος δεν ξέραμε τι λέγαμε. Για παράδειγμα η τελευταία έκφραση «τα άνθη ανθίζουν έαρ μυρίζει», η παιδική φαντασία, το γρήγορο καλάντισμα, το παράλλαξε με την φράση «τ’ αντη ωνίσει, άρ μαρίσι», που βέβαια μας φαινόταν λέξη μαγική, την οποία όμως χωρίς να την πολυκαταλαβαίνουμε την λέγαμε.
Ακόμα την πρώτη του Μάρτη βάζαμε στο χέρι μας τον μάρτη, δηλαδή ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από κόκκινη και άσπρη κλωστή, την οποία έφτιαχνε η μάνα και μας τη φορούσε, για να μη μας πιάσει ο ήλιος, αλλά και για να μας φέρει δώρο ο πρώτος πελαργός που θα βλέπαμε στο Λαγκαδά. Αγωνία λοιπόν να δούμε πότε θα ρθούν οι πελαργοί, να κρύψουμε το Μάρτη κάτω από μια πέτρα η κεραμίδα, αφήνοντας και σε ένα χαρτάκι το δώρο που επιθυμούσαμε.. Βέβαια οι γονείς ξέραν που κρύβαμε το μάρτη και αφού διάβαζαν την επιθυμία μας, ετοίμαζαν και το δώρο του… πελαργού.
Ας ελπίσουμε φέτος ο Μάρτης να είναι στις καλές του και να μη τον αποκαλέσουμε Μάρτη, γδάρτη και κακό παλουκοκάφτη.
Καλό μήνα και ανοιξιάτικο.




 

ALBUM ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ



Επικοινωνία με lagadas.net
Επιτρέπεται η αναδημοσιεύση του υλικού μόνο με την αναφορά της πηγής © 2010 lagadas.net
design by aksium